نیسان جوک بر پایه پلت‌فورم بی رنو نیسان ساخته شده است. این همان پلت‌فورمی است که خودروهایی مانند نیسان میکرا، داتسون GO، رنو کپچر، رنو کلیو، رنو سیمبل و رنو توئینگو بر روی آن ساخته شده‌اند البته این پلت‌فورم در نیسان جوک تغییراتی کرده است. به‌گونه‌ای که فاصله محور‌ها در این پلت‌فورم مشترک رنو نیسان افزایش یافته است.
با وجود تشابه پلت‌فورم، این محصول بسیار شبیه رنو کپچر است که هم‌اکنون از سوی شرکت ایران‌خودرو در بازار عرضه شده است.
البته اگر رنو کپچر یک قیافه معمولی دارد ظاهر نیسان جوک بسیار متفاوت است طوری که یا افراد از آن خوششان می‌آید یا از آن متنفر خواهند شد.
طراحی نیسان جوک به‌هیچ‌عنوان رسمی و لوکس نیست، بلکه نیسان تمام تلاش خود را انجام داده است تا خودرویی جوان‌پسند با چهره‌ای نه‌چندان جدی خلق کند و البته در این کار کاملاً موفق بوده است. می‌توان بدون اغراق طراحی جوک را متفاوت از هر خودرویی که برندهای شناخته‌شده در حال حاضر تولید می‌کنند دانست. نیسان با این طراحی به نوعی ساختارشکنی کرده است و البته جواب این ریسک را هم گرفته است.
عجیب‌ترین بخش طراحی جوک، بخش جلویی آن است. جایی که تقریباً همه بخش‌های آن متفاوت با آن چیزی است که در خودروهای فعلی می‌بینیم. چراغ‌های جلوی بزرگ و گرد چندین دهه است که از روی خودروها محو شده‌اند، اما نیسان برای جوک دو چراغ گرد و بزرگ قرار داده است تا آن را کاملاً متفاوت با سایر خودروها کند. در فضای بین دو چراغ، ورودی هوای مشبک سیاه‌رنگی دیده می‌شود که آرم نیسان را در مرکز خود احاطه کرده و چهره‌ای خندان به جوک داده است.
طراحی متفاوت نیسان برای راهنمای جلو نیز ادامه دارد و با ایجاد دو خط کشیده در دو طرف کاپوت، چراغ‌های راهنما و چراغ‌های تزیینی را در آن قسمت ایجاد کرده است. خطوط روی کاپوت و جلوپنجره نیز همگی با داشتن فرمی خمیده هماهنگی خوبی را با سایر بخش‌های خودرو ایجاد می‌کنند.
اگر از کنار به نیسان جوک نگاه کنیم، باز هم متوجه همان فلسفه طراحی خاص و متفاوت این خودرو می‌شویم. برجستگی گلگیرها حالتی عضلانی به خودرو داده است و شیب سقف که در قسمت عقب به سمت پایین کشیده شده، حالت یک خودروی کوپه را برای بیننده یادآوری می‌کند. جالب‌ترین بخش نمای کناری دستگیره‌های درب‌های عقبی هستند که نه‌تنها کاملاً با دستگیره‌های جلویی تفاوت دارند، بلکه با قرار گرفتن در کنار پنجره و برخورداری از رنگ مشکی، باعث می‌شوند که کسی که این خودرو را برای اولین بار می‌بیند در مورد اینکه این خودرو خودرویی دو در است یا چهار در به اشتباه بیفتد.
در نهایت، در بخش عقب نیز شاهد همان طراحی سیال با خطوط منحنی هستیم که کاملاً در تعادل با سایر بخش‌های خودرو قرار دارد و همچنان کاملاً متفاوت با خودروهایی است که عادت به دیدن آنها داریم.
در نیسان جوک جدید ما شاهد ارائه یک خودرو با وزن کمتر در نتیجه افزایش چابکی هستیم. در نیسان جوک ۲۰۱۶ شاهد افزایش شتاب و گشتاور هستیم چرا که در آن از سیستم AWD استفاده شده است. این عامل راننده را در کنترل خودرو کمک می‌کند.
تفاوت عمده سیستم AWD و ۴wd این است که سیستم AWD همواره برای خودرو فعال است. در این سیستم هم مدل مکانیکی وجود دارد و هم مدل الکترونیکی. در مدل مکانیکی این سیستم انتقال قدرت در حقیقت از سه دیفرانسیل استفاده می‌کنند. در سیستم تمام‌چرخ محرک، توان انتقال‌یافته تنها به چرخی تعلق می‌گیرد که بیشترین نیروی Traction را داشته باشد. این کار با تقسیم توان در بین اکسل‌های عقب و جلو و به وسیله دیفرانسیل مرکزی صورت گرفته و در بین هر دو چرخ در جلو و عقب با دو دیفرانسیل جداگانه انجام می‌شود.
مزیت عمده این روش در سطوح لغزنده بیشتر آشکار می‌شود چون تقسیم توان بر روی هر چرخ انجام می‌شود. کنترل لغزش در هر چرخی باعث ایجاد نیروی Traction بیشتر می‌شود. بهترین مثال AWD مرسدس بنز AMG E63 است. البته سیستم AWD به اندازه ۴wd قوی و تنومند نیست. این سیستم نمی‌تواند در شرایط بسیار کم اصطکاک جاده نیروی پیش‌برنده کافی نسبت به سیستم ۴wd را ایجاد کند. امروزه رایانه در کنترل سیستم AWD نقش مهمی بر عهده دارد. سنسورهایی که روی هر چرخی وجود دارد تا نیروی Traction را لحظه به لحظه آنالیز کنند. از این سیستم، همواره و در تمامی جاده‌ها از جمله آسفالته می‌توان استفاده کرد. این سیستم، یکی از مظاهر ایمنی در وسایط نقلیه امروزی است، اما گرچه برای کار سنگین طراحی نشده، باعث ایمن‌تر و دلپذیرتر شدن وسیله نقلیه می‌شود. این سیستم در رقابت برای حرکت در جاده‌های ناهموار، تقریباً بازنده است.
موتور همراه با توربوشارژ این پیشرانه توانایی تولید ۱۹۰ اسب بخار قدرت و ۲۴۰ نیوتن‌متر گشتاور را دارد. شتاب صفر تا صد نیسان جوک با این مشخصات در حدود ۵ /۸ ثانیه و مصرف سوخت آن حدوداً هفت لیتر در هر صد کیلومتر است و بیشینه سرعت آن به ۲۱۵ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. مدل بدون توربوشارژ این محصول هم ۱۱۷ اسب بخار قدرت دارد که البته برای خودرویی در این کلاس چندان بالا به نظر نمی‌رسد. موتور نیسان جوک از تزریق مستقیم سوخت با فشار بالا استفاده می‌کند. موتور توربوشارژ جوک را رنو و نیسان به طور مشترک طراحی کرده‌اند و در رنو این مدل بر روی مدل رنو تالیسمان استفاده می‌شود.
در موتور جدید نیسان جوک نسبت به موتور قبلی محفظه داخلی سیلندر پوشش جدیدی پیدا کرده و کیفیت بسیار بالای این سطح نسبت به بوش پیستون‌های چدنی، اصطکاک داخلی اجزا و وزن موتور را کاهش داده و عملکرد توربوشارژ نیز چابک‌تر شده است. نیسان همچنین اصلاحات قابل‌توجهی در سیستم زمان‌بندی سوپاپ‌ها انجام داده و همچنین برای این موتور از پمپ روغن با فشار متغیر استفاده شده و عملکرد انژکتورها بهبود یافته است.
گیربکس ضریب پیوسته CVT که تنها گیربکس برای جوک ۱۶۰۰ توربو دو دیفرانسیل است، برای حمل بدنه ۱۴۵۳کیلوگرمی این خودرو، هماهنگی خوبی با موتور دارد.
سیستم کنترل یکپارچه نیسان به نام I-CON حالت‌های مختلف رانندگی ازجمله حالت عادی، اسپورت و اقتصادی را فراهم می‌سازد که واکنش پدال گاز، فرمان و گیربکس را به نحو مناسبی تنظیم می‌کند. هرچند نیسان امکاناتی مانند تعویض دنده برای شبیه‌سازی حالت دستی در گیربکس ضریب پیوسته این خودرو تعبیه کرده است، راحت‌ترین راه برای دست یافتن به بهترین شتابگیری این است که گیربکس را در حالت D قرار دهید، سبک رانندگی اسپورت را انتخاب کنید و پدال گاز را تا انتها فشار دهید. کل گشتاور ۲۴۰ نیوتن متری این موتور از دور ۱۶۰۰ تا ۵۲۰۰ دور در دقیقه به‌صورت یک خط صاف در دسترس راننده خواهد بود که به مانورپذیری بهتر خودرو کمک می‌کند. البته گیربکس CVT با نگه‌داشتن دور موتور نزدیک به خط قرمز (۶۴۰۰ دور در دقیقه) تا حدودی عکس این قضیه عمل کرده و موتور را از محدوده ماکزیمم گشتاور دور می‌کند. با توجه به اینکه سیستم چهار چرخ محرک این خودرو قدرت موتور را به نسبت۵۰-۵۰ بین چرخ‌های جلو و عقب تقسیم می‌کند، خودرو پایداری بسیار بالایی دارد و لیز نمی‌خورد.
سیستم فرمان برقی حساس به سرعت نیسان جوک هنگام تعویض جهت دقت خوبی دارد و طبیعی است که برای افزایش پایداری خودرو طراحی شده و از هیجان رانندگی تا حدی می‌کاهد. با این حال فاصله کم بین دو محور این خودرو و سیستم توزیع متغیر گشتاور در محور عقب که در پیچ‌های تند، گشتاور ارسالی به چرخ خارج از پیچ را افزایش می‌دهد، باعث می‌شود این خودرو در مسیرهای پرپیچ بسیار چابک عمل کند. آزمایش ترمز ناگهانی نیز نشان داد که پدال ترمز از سفتی مناسبی برخوردار است و دقت عملکرد پدال به‌خوبی تنظیم شده است.
استفاده از سیستم Vehicle-speed-sensitive در فرمان برقی نیسان جوک مدل ۲۰۱۶ این خودرو را در سفت یا روان شدن فرمان خودرو در حالت‌های مختلف توانمند می‌سازد. این سیستم برای هر چرخش سفت، تعداد پالس مشخصی ارسال می‌کند و هر چه سرعت خودرو افزایش یابد پالس‌ها تندتر می‌شود و برعکس هرچه سرعت کمتر شود فاصله بین پالس‌ها کمتر می‌شود. در خودروهای مجهز به کروز کنترل، سنسور سرعت‌شمار یک خروجی نیز به ECM کروز کنترل ارائه می‌دهد و از این طریق کروز کنترل قادر به تشخیص لحظه‌ای سرعت خودرو خواهد بود. ECM که کامپیوتر کوچک کروز کنترل و در واقع مغز متفکر آن است با دریافت پالس‌های سنسور سرعت و مقایسه آن با سرعت تثبیت‌شده توسط راننده، به یک میزان خطا می‌رسد و بر اساس یک برنامه که بر معادلات ریاضی از جمله انتگرال و مشتق پایه‌ریزی شده؛ دستور باز و بسته کردن دریچه گاز را به فعال‌کننده می‌دهد، از این‌رو هنگام مواجهه با سربالایی‌ها و سرازیری‌ها سیستم بلافاصله آن را تشخیص داده و از تغییر یافتن سرعت تثبیت‌شده جلوگیری می‌کند.
با خواباندن صندلی‌های عقب، فضای بار ۲۹۷لیتری این خودرو به ۱۰۱۶ لیتر افزایش می‌یابد و فضایی شبیه یک خودرو استیشن پیدا می‌کند. این فضا برای حمل بار واقعاً کاربردی است. در زمینه ایمنی هم نیسان جوک مدل ۲۰۱۶ در موسسه ایمنی NHTSA آمریکا چهار ستاره را دریافت کرده است. این خودرو در تست برخورد از جلو سه ستاره، در تست برخورد از کنار پنج ستاره و در تست واژگونی چهار ستاره کسب کرده است. همچنین، نیسان جوک در تست‌های برخورد از روبه‌رو، کنار، عقب و مقاومت سقف امتیاز «خوب» و در تست همپوشانی کوچک امتیاز «ضعیف» را کسب کرده است.
هم‌اکنون رنو کپچر که پلت‌فورم مشترکی با جوک دارد توسط ایران‌خودرو در ایران عرضه شده است، از طرف دیگر رقیب نیسان جوک یعنی پژو ۲۰۰۸ هم قرار است از سوی ایران‌خودرو عرضه شود. این دو محصول در بازار جهانی هم‌اکنون از اصلی‌ترین رقبای نیسان جوک محسوب می‌شوند.
می‌توان گفت رنو کپچر خودرویی با پیشرانه، ابعاد و امکانات نسبتاً مناسب است که می‌تواند رضایت مالک خود را در استفاده‌های درون‌شهری تامین کند اما به عقیده بسیاری از افراد، قیمت ۱۱۵میلیونی آن با ویژگی‌هایش تناسب نداشته و گران است. پژو ۲۰۰۸ نیز تا حد زیادی شبیه به کپچر است اما دو مزیت نسبت به کپچر دارد؛ نخست پیشرانه تنفس طبیعی آن که این‌گونه پیشرانه‌ها با سازگاری بیشتر با شرایط و بنزین ایران، در درازمدت هزینه‌های کمتری را به مالک خود تحمیل می‌کنند و دوم قیمت آن که به میزان قابل توجهی پایین‌تر از رقیب هموطنش خواهد بود. در مقابل به احتمال قوی سطح آپشن ۲۰۰۸ تولیدی ایران‌خودرو پایین‌تر از رنو کپچر وارداتی خواهد بود. نیسان جوک نیز سبک خاص خود را دنبال کرده و این پتانسیل را دارد که گروهی از جوانان و همچنین بانوان را که به دنبال خودرویی خاص هستند، به خود جذب کند خصوصاً اگر با پیشرانه توربو به همراه مجموعه اسپورت عرضه شود که در آن صورت توانمندی‌های حرکتی آن فراتر از سطح کلاس و قیمت آن خواهد بود که این نکته می‌تواند محبوبیت خوبی را در بین جوانان برای جوک به ارمغان بیاورد.
برای اینکه شناخت بهتری نسبت به نیسان جوک به دست بیاوریم بهتر است نگاهی کوتاه به رنو کپچر برادر فرانسوی نیسان جوک بیندازیم. این خودرو بر روی پلت‌فورم خودرو رنو کیلیو۴ که یک خودرو متوسط هاچ‌بک است توسعه یافته است. خودروهای کراس‌اوور محصولاتی هستند بین شاسی‌بلند و خودرو سواری که معمولاً از توسعه یک محصول بر روی پلت‌فورم یک خودرو سواری باز‌طراحی شده‌اند.
رنو کپچر از یک موتور ۲ /۱لیتری با توربوشارژ استفاده می‌کند که به‌رغم حجم کم با استفاده از توربوشارژ و روش‌های مدرن تزریق سوخت، توانسته ۱۲۰ اسب بخار قدرت و گشتاور ۱۹۰ نیوتن متری را تولید کند. یعنی موتور این خودرو با حجم موتور ۱۰۰ سی‌سی کمتر از خودرو پراید می‌تواند حدود دو برابر خودرو پراید قدرت تولید کند. به دلیل حجم کم موتور مصرف سوخت این خودرو هم کم و در حدود ۴ /۵ لیتر در سیکل ترکیبی است. این خودرو از گیربکس پنج‌سرعته دستی و شش‌سرعته اتوماتیک بهره می‌برد.
البته با توجه به اینکه ۴۴ درصد سهام نیسان متعلق به رنو است و عملاً این دو شرکت شریک هستند می‌توان گفت در این بخش از بازار این دو شرکت با این دو خودرو به رقابت درونی میان خود می‌پردازند. با توجه به موارد فنی گفته‌شده و مقایسه کوتاه این محصول با برخی از رقبایش، نیسان جوک می‌تواند دل بخشی از مشتریان در بازار ایران را به دست آورد با این همه اگر این محصول در ایران تولید می‌شد قیمتی در حدود ۶۰ تا ۸۰ میلیون تومان برایش قابل دسترس بود، در این شرایط این خودرو می‌توانست به یک خودرو محبوب در بخش خودروهای شاسی‌بلند و کراس‌اوور بازار ایران تبدیل شود و البته محصولات چینی بازار را به چالش بکشد.
شرکت پارس‌خودرو و سایپا اگر به جای تمرکز روی همکاری با شرکت‌های چینی، همکاری با شریک قدیمی خود نیسان را جدی‌تر می‌گرفتند شاید می‌توانستند دل بخش زیادی از بازار را با نیسان جوک به دست بیاورند.
گزارشی به قلم امین آزاد، منتشر شده در مجله تجارت فردا شماره ۲۰۲
